خبرنگار افتخاری نیویورک تایمز

 آرام است و دوست داشتنی. جان می‌دهد برای این که با ماشین در خیابان‌هایش ویراژ بدهی و موسیقی با صدای بلند گوش بدهی. پاتوق ماشین‌بازهاست و البته پاتوق پولدارهایی که می‌خواهند تعطیلاتشان را به دور از دغدغه‌های معمول در یک محیط آرام که از محدودیت‌های مختلف ایرانی هم به دور است، بگذرانند.

ویلاهای دوست‌داشتنی بزرگ و کوچک با حیاط‌هایی که چمن و درخت نارنج و نارنگی دارند و با پرچین از حیاط ویلای کناری جدا می‌شوند، جان می‌دهند برای چند روز استراحت مطلق در آب و هوای خوب و کنار آبی دریای آرام خزر.

تگ‌: سفرنوشت‌ها

«راه‌هايي كه مي روي جزيي از تو مي‌شوند و سرزمين‌هايي كه مي‌پيمايي بر مساحت تو اضافه مي‌كنند».
این جمله را دوست داشتم از میان متن شاعرانه-عارفانه عرفان نظرآهاری. جملات دستوری‌اش را حذف کردم. همه چیز را کنار گذاشتم و همین دو جمله را نگه داشتم. همین دو جمله. معتقدم به این حرف. به شدت معتقدم. حتی دوست دارم اضافه کنم که: «آدم‌هایی که می‌بینی، آن‌ها که برایت مرئی می‌شوند هم بر مساحت تو اضافه می‌کنند».

حالا دارم به این آدم‌ها و سفرهایم فکر می‌کنم؛ به تمام هم‌کلاسی‌ها، هم‌کاران، هم‌سفران، به آن‌هایی که باهاشان مصاحبه کرده‌ام. آن‌هایی که خیلی اتفاقی دیدمشان، با هم گپ زدیم و بعد هر کدام‌مان رفته‌ایم دنبال زندگی‌مان، به خانواده و فامیل‌ها و دوست و آشنا.

بخش دیگری از متن نظرآهاری را هم می‌آورم. یک «شاید» میگذارم کنارش البته. این‌جا که می‌گوید:

«من راه رفتن را از يك سنگ آموختم، دويدن را از يك كرم خاكي و پرواز را از يك درخت.
بادها از رفتن به من چيزي نگفتند، زيرا آنقدر در حركت بودند كه رفتن را نمي‌شناختند! پلنگان، دويدن را يادم ندادند زيرا آن‌قدر دويده بودند كه دويدن را از ياد برده بودند. پرندگان نيز پرواز را به من نياموختند، زيرا چنان در پرواز خود غرق بودند كه آن را به فراموشي سپرده بودند!
اما سنگي كه درد سكون را كشيده بود، رفتن را مي‌شناخت و كرمي كه در اشتياق دويدن سوخته بود، دويدن را مي‌فهميد و درختي كه پاهايش در گل بود، از پرواز بسيار مي‌دانست! آنها از حسرت به درد رسيده بودند و از درد به اشتياق و از اشتياق به معرفت.»

تگ‌: سفرنوشت‌ها

گزارشی از دو روز و نیم غذاگردی در شیراز
شیرازی‌ها خوشبخت‌ترین مردم ایران هستند
صندلی 100میلیون تومانی، مجموعه رستوران‌ها، برندها و شادی در شیرازِ جان

این دومین سفرم بود به شیراز. سفر اول، سه روز نوروزی و یک سفر خانوادگی بود؛ سه روز بارانی جذاب دوست‌داشتنی. سفر دوم اما از جنس غذاگردی بود. رفته بودیم برای ضبط آیتم تلویزیونی‌مان. رفته‌بودیم غذاهای سنتی شیراز را در رستوران‌های شیک و بزرگ شیراز بچشیم.

با ماشین از تهران تا اصفهان و بعد از اصفهان تا شیراز رفتیم که این سفر دوم 3.5 ساعت طول کشید و خب بین راه هم پلیس محترم بی هیچ بهانه‌ای ماشین را نگه داشت و با یک بهانه نه چندان منطقی 40هزار تومان جریمه‌مان کرد! خلاصه رسیدیم شیراز و رفتیم مهمانسرای صدا و سیما در خیابان وصال.

اولین لوکیشن ضبط‌‌مان «هفت خوان» بود. یک مجموعه رستوران شیک و دوست داشتنی و متفاوت. می‌توانم بگویم نه در تهران، نه در اصفهان، نه در تبریز، نه در مشهد و نه در هیچ شهر کوچک و بزرگ دیگر ایران، شبیهش را ندیده بودم. رستوران «هفت خوان» با ایهام جالبی که در اسمش بود، پیشنهاد ویژه من به تمام مسافران شیراز است.

«هفت خوان» یعنی هفت سفره ولی خب نام‌های: فرود (برای رستوران سنتی طبقه منهای یک)، سیندخت (برای رستوران کلاسیک طبقه همکف)، نوفل (برای رستوران طبقه اول)، بلیان (برای کافی‌شاپ طبقه دوم)، زریر (برای فست فود طبقه سوم) و گرسیوز (برای رستوران باربیکیوی طبقه سوم) آدم را به یاد «شاهنامه» و «هفت خان»اش می‌اندازد.

قیمت‌های «هفت خوان» هم با توجه به فضا و کیفیت خوب غذاها، خوب بودند. قیمت غذاهای کلاسیک و غیرکلاسیک‌اش متوسط رو به بالا بودند. مثلاً در «فرود» می‌توانید «کلم پلو با گوشت قورمه را به قیمت 21هزار تومان، ته چین گوشت و بادمجان به قیمت 18500، غذای مخصوص سرآشپز به قیمت 19هزار تومان، زرشک پلو با مرغ شکم پر برای 2 نفر به قیمت 43500 یا حتی «سینی مجلسی» سفارش بدهید که برای 5 نفر سرو می‌شود و 175هزار تومان قیمت دارد. قیمت نوشیدنی‌ها و خوردنی‌های کافی‌شاپی‌اش هم همه حدود قیمت 4،5 هزار تومن. با 45 هزار تومن هم می‌توانید از سلف سرویس طبقه همکف استفاده کنید و اگر به اندازه غذا بکشید، طوری که هیچ غذایی سر میزتان باقی نماند، 5 هزار تومان به‌تان تخفیف می‌دهند و باید نفری 38هزار تومان بپردازید. سلف سرویس صبحانه و نهارش هم عالی بود. انواع غذاهای ایرانی و لبنانی و .... سلف سرویس صبحانه‌اش میز کامل و خوبی از مرباها داشت اما البته میز لبنیاتش چندان خوب نبود و انواع پنیرها را نداشت. در سلف سرویس ناهار خورشت ماست هم بود که البته به روش خودشان درست کرده بودند و تکه‌های گوشتش زیر دندان می‌آمد.

در کافی‌شاپ طبقه دوم هم یک نوشیدنی جالب شیرازی بود شبیه ردواین البته با سرکه بالزامیک درستش کرده بودند. یک جور ردواین شیرازی اسلامی جالب که با بورانیز خوشمزه، ترکیب جالبی شد.

آس هفت خان البته اتاق وی‌آی‌پی است. اتاقی با شیشه‌ای ضدگلوله و صندلی‌های دسته طلای 100 میلیون تومانی برای میهمانان ویژه‌. اما خب شما هم...

یکی از سختی‌های سفر، پیدا کردن محل اسکانه. اگر مقصد، شهر بزرگی باشه یه سری مشکلات هست و اگر شهر کوچیکی، یه سری مشکلات دیگه. مثلاً این که توی شهرهای بزرگ معمولاً هتل‌‌ها، مهمانپذیرها، خانه‌های بیشتری هستند و با قیمت کمتر می‌شه محل اسکان بهتری پیدا کرد ولی خب باید خیلی بگردیم. اما اگه مقصد کوچیک باشه، زودتر میشه محل اسکان پیدا کرد چون تعدادشون کمتره ولی چون جای دیگه‌ای نیست و انتخاب‌های زیادی نداری باید با امکانات و قیمتشون کنار بیای.

اصفهان جزو شهرهای بزرگ ایرانه و نسبت به مثلاً بوشهر، یزد یا بیرجند، خانه‌ها، هتل‌ها، مهمانپذیرهای بیشتری داره. یکی از دوستام امروز ظهر تماس گرفت و ازم خواست که چند تا مهمانپذیر ارزون و خوب براش پیدا کنم تا بتونه این دو روز تعطیلی رو توی اصفهان بگذرونه. براش مهم نبود که امکانات زیادی داشته باشن و خیلی راحت باشن. فقط می‌خواست یک جای خواب در اختیارش بزارن. خلاصه من طی یک پروسه سرچ اینترنتی و تماس‌های تلفنی تونستم حدود ۱۰ تا مهمانپذیر براش انتخاب کنم و خب گفتم بهتره اینجا هم اعلامشون کنم که اگر کسی خواست، بتونه ازشون استفاده کنه.

اینجا می‌تونید لیست تقریباً کامل مهمانپذیرها (هاستل‌های) شهر اصفهان و شهرهای اطرافش رو  ببینید. من برای دوستم، فقط مهمانپذیرهایی رو که از نظر دسترسی، موقعیت بهتری داشتن و تقریباً توی مرکز شهر بودن، انتخاب کردم:

قیمت اتاق یک تخته توی اصفهان طبق آماری که من از ۱۵ مهمانپذیری و هتل در مرکز شهر گرفتم، بین ۱۵ تا ۵۰ هزار تومن برای یک شبه. که خب اتاق ۱۵ تومنی فقط تخت و میز داره و اتاق ۵۰ تومنی، جای پارک هم داره حتی:)

البته هتل‌های اصفهان هم گزینه‌های خوبی‌اند که می‌تونید لیست‌شون رو با قیمت و امکانات توی این صفحه ببینید. برای من جالب بود که هتل شاه عباس «آپارتمان دو خوابه برای ۴ نفر» و «آپارتمان سه خوابه برای ۶ نفر» هم داره و خب اینها در کنار سوئیت صفوی و سوئیت قاجار، جالب توجه بودن. قیمت‌های شاه عباسی بین ۱۳۷ تا ۵۸۰تومنه. البته الان...

تگ: سفرنوشت‌ها

در بوشهر دو چیز من را شگفت زده کرد؛ آبی روشن و درخشان خلیج فارس که با آسمان یکی شده بود و بافت معماری محروم و نازیبای شهر.

اولین بار، بهمن ماه سال پیش بود که بوشهر را دیدم؛ دو روز پاییزی وسط زمستان. من از بخش رسانه به همراه نمایندگان بخش‌های دیگر یک تیم ۷،۸ نفره بودیم که اولین بازدید تیم اجرایی کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر را انجام دادیم. برای اشنایی با محیط، نیازسنجی و تحقیقات اولیه رفته بودیم. آسمان آبی آبی، دریا آبی آبی، هوا در روز بهاری و نزدیک غروب و شب زمستانی می‌شد.

در بافت قدیم گشتیم. محله‌های مختلف را دیدیم. خانه‌ها را، کتابخانه، دانشکده معماری، بنیاد ایران‌شناسی، عمارت ملک، کلیسای گرگوری و... جلسه بوشهرشناسی داشتیم در موزه دریانوردی و خلاصه در دو روز و نیم حداقل به اندازه یک هفته، بوشهر را درک کردیم. غذاهای تند بوشهر مرا غافلگیر کردند. سمبوسه‌ و پاکورا را در کوچه علی‌سیگاری خوردیم و میگوهای پفکی را در رستوران هتل دلوار و ... چند روز بیشتر طول نکشید که دیگر صدایم درنمی‌آمد. عادت نداشتم به این حجم فلفل. 

بوشهر دوم، از ۱۷ فروردین تا ۱ اردیبهشت خودش را به ما نشان داد با روزهای تابستانی و عصرهای بهاری. هتل آپارتمان یاس، تازه تاسیس بود و تقریباً بیشتر سوئیت‌هایش در اختیار تیم اجرایی کارگاه. یاس، آن طور که یادم می‌آید، ۴ یا ۵ طبقه بود و در هر طبقه ۴ واحد. اینترنت را فقط در لابی می‌شد استفاده کرد. دو تا از اتاق‌هایش آفتاب گیر بو دند و دو تا نه. بوشهر این ۱۶ روز شیرین و عجیب بود. هر روز از ساعت ۸،۹ صبح تا ۸،۹ یا حتی ۱۰ شب سر کار بودیم.

عمارت ایرانی را که تا پیش از این در اختیار گمرک بود، مرتب و تمیز کردند و شد دبیرخانه کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر. برایش دری به خیابان گذاشتند و پرده‌های آبی مثل بادبان کشتی با آرم کارگاه روی دیوارهای طبقه دوم نصب شد. دفتر گروه هنری، ستاد خبری، مدیر سایت و گروه تبلیغات طبقه دوم بود. صبح به صبح درها و پنجره‌های سه طرف را (یک طرف به گمرک و دریا، یک طرف به خیابان و یک طرف به عمارت کناری) باز می‌کردیم تا نسیم از روی خلیج فارس بیاید بپیچد داخل اتاق...

عکس‌های حقیقی، همه سیاه و سفید بودند و مربوط به ۴۰ سال پیش وقتی او دانشجوی معماری بود و سفر می‌رفت و عکاسی می‌کرد. مصاحبه‌ام را با سوالی درباره مفهوم سفر برای او شروع کردم. و او گفت: «من فکر می‌کنم سفر، یک نیاز است؛ هم نیاز است و هم جزو واجب‌ها. خوشبختانه ما در زمان تحصیل معماری این عادت را به‌مان دادند که با سفر کردن، معماری بومی، اقلیمی و جامعه‌مان را بشناسیم و خوشبختانه این عادت در من و برخی از دوستان باقی ماند. در این گشت و گزارهایی که همچنان ادامه دارد و انجام می‌دهم، دوربینم هم از روی دوشم پایین نمی‌رود و هم‌چنان دارم زیبایی‌های ملکمان را ثبت می‌کنم. البته چون متاسفانه در سال‌های اخیر دیگر زیبایی از شهرهایمان رفته، بیشتر به طبیعت می‌پردازم و طبیعت را ثبت می‌کنم؛ جایی که دخالت آدم‌ها کمتر است. گرچه آنجا را هم آن‌قدر آدم‌های شهرنشین تخریب می‌کنند که حالا دیگر زیبایی از طبیعت هم دارد می‌رود.»

«ایران» برای هر کدام از ما معنای متفاوتی دارد. شاید اصلاْ بشود گفت به اندازه آدمهای روی زمین، و حتی خیلی بیشتر تفسیر و توصیف و تعریف برای این کلمه هست.

برای من، ایران یعنی اصفهان، تهران، بوشهر، مشهد، شیراز، تبریز، ابیانه، دماوند، چورت، باداب سورت، بیرجند، خور، خوسف، امیرآباد، نجف‌آباد، مبارکه، ارومیه، ادبیل، آستارا، کلاردشت، شوشتر، زیارت، فردوس، شاندیز، شهر ری، گنبد، گمیشان، چینو، مایان، کیش و جاهای دیگری که آنقدر عمیق ندیدمشان که یادم بماند! «ایران» البته خیلی بزرگتر از این نام‌هاست. مجموعه‌ای که من اینجا نوشتم،  «ایران ذهن من » است؛ مجموعه‌ای که حداکثر زیرمجموعه کمی متنوع و جالب از مجموعه بزرگ و متنوعی به نام «ایران» است.

البته این عبارت «ایران ذهن» را من از دکتر مهدی حجت وام گرفته‌ام. دکتر حجت معتقد است: «چیزی که موجب وحدت ملی می‌شود، این است که آحاد یک ملت از نقاط مختلف سرزمین خودشان مطلع باشند. ببینید، الان نقاطی از ایران که شما آن‌ها را ندیده‌اید، جزو ایران ذهن شما نیستند. بنابراین اگر می‌خواهیم جوان‌های ما ایران برایشان ایران باشد، باید این سرزمین را دیده‌باشند و با نقاط مختلفش مانوس باشند. اگر جوان این مملکت بنشیند در خانه‌اش در تهران و بگوید من ایرانی هستم، که ایرانی نمی‌شود. باید بروید ایران را ببینید و لمس کنید. ایران کشور بسیار بزرگ، زیبا، ثروتمند و خوبی است.»

به نظر او، همه‌ی جوان‌ها در هر زمینه‌ای که کار می‌کنند باید حرکت کنند، نقاط مختلف ایران را ببینند و بشناسند. و توضیح داد که: «خود من به مسافرت‌های داخل ایران خیلی اهمیت می‌دهم. البته نه مسافرت‌هایی که در عید یا تابستان خیلی‌ها می‌روند و فقط چند روزی در ویلای شمال یا هتلی در اصفهان می‌مانند. باید برنامه‌ای داشته باشیم و جاهای نادیده را ببینیم. باید آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها برنامه‌های سفر داشته باشند و مرتب دانشجوها یا دانش‌آموزانشان را به نقاط مختلف کشور ببرند.هر چه قدر مردم ایران، کردستان را بیشتر ببینند، کردستان بیشتر متعلق به ایران می‌شود و مردم بیشتر متعلق به کردستان و این یعنی وحدت ملی»

سفرها همیشه حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. روایت سفر هم از سهل و ممتنع‌ترین انواع روایت‌هاست. اما به هر حال، چه سخت، چه آسان، روایت کردن همیشه لذت بخش است؛ چه لطیفه را بخواهی روایت کنی، چه سفر کوتاه روزنامه‌نگارانه‌ات را.

لطف هجده هزار تومانی
ما اول صف بودیم چون صبح زود رسیدیم. یک ساعت و نیم قبل از شروع نمایشگاه و سه ساعت قبل از فروش بن.

صف که تشکیل شد، ایستادیم که بتوانیم بن خرید بگیریم. فکر کرده بودیم چون خبرنگاریم سی، چهل هزار تومانی می‌توانیم بن داشته باشیم مثل دوستانمان که سال پیش آمده بودند و پنجاه هزار تومانی بن گرفته بودند. صف کم‌کم طولانی شد.

سه متر، پنج متر، ده متر،... بن‌ها اما نرسیده بودند یا سیستم کامپیوتری هنوز راه نیافتاده بود. به هر حال نفهمیدیم چرا یک ساعت و نیم بعد از شروع رسمی نمایشگاه مطبوعات، تازه شروع کردند به دادن بن‌ها.

بن ده هزار تومانی با کارت ملی و بن بیست هزار تومانی با کارت خبرنگاری و ما فقط باید یکی را انتخاب می‌کردیم. دو هزار تومان دادیم و بن بیست هزار تومانی گرفتیم. بعد نشستیم فکر کردیم که با این لطف هجده هزار تومانی، چه باید بکنیم. به اشتراک‌های یک ساله ماه‌نامه‌ها که نمی‌رسید. انتظار هم نداشتیم که مجلات و روزنامه‌ها، اشتراک رایگان یا با تخفیف خاص بدهند به خبرنگاران مخصوصاً با این وضعیت گرانی کاغذ و غیره. نشستیم به حساب کردن.

 فوقش می‌توانستیم اشتراک شش ماهه یکی از ماه‌نامه‌های با قیمت متوسط را داشته باشیم. می‌توانستیم بن را با پنج هزار تومان اضافه بدهیم برای پیش خرید ویژه‌نامه یکی از مجلات که به خاطر عدم امکانات مالی ویژه‌نامه‌اش را پیش فروش می‌کرد و فقط به تعداد تقاضا قرار بود منتشرش کند. روزنامه‌ها هم بودند ولی خب با لطف هجده هزار تومانی نمی‌شود اشتراک حتی دو ماهه روزنامه پانصد تومانی را که خودت گاه‌گاه برایشان می‌نویسی، بخری.

 می‌شود اما به غرفه کودک و نوجوان بروی. دفترهای نقاشی هزار تومانی، کتاب‌های داستان پنج هزار تومانی، مجلات کودک سه هزار تومانی بخری تا بشود بیست هزار تومان و بعد بدهی به کودکان دوست‌داشتنی فامیل که ترجیح می‌دهند بنشینند پای شبکه کارتون‌های فارسی یا با آیپدشان بازی کنند.

دیدار از نزدیک
هر صنفی با مناسبت و بی مناسبت، گردهمایی‌هایی برای خودشان دارند. چه پزشکان جراح مغز و اعصاب باشند چه خشکبارفروشان مقیم مرکز. ما هم خب گردهمایی‌هایی داریم. هفده مرداد به بهانه روز خبرنگار دور هم جمع می‌شویم یا نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها را بهانه می‌کنیم. نمایشگاه مطبوعاتی که حالا بیشتر به دو دلیل هنوز جاذبه دارد؛ هم چون فرصتی برای تجدید دیدارهاست هنوز و هم به خاطر حس نوستالژی مانده از زمان‌های دور.

برای همین است که خبرنگاران غیرساکن پایتخت، اگر فرصتی فراهم شود، به صورت جمعی یا فردی رنج راه را به جان می‌خرند و رهسپار پایتخت می‌شوند.
امسال هم خانه مطبوعات و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی بانی خیر سفر و بازدید گروهی از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران استان اصفهان از نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها شدند. یک سفر فشرده که از ساعت یازده شب چهارشنبه ده آبان شروع شد. با بازدید از غرفه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان و غرفه روزنامه اصفهان زیبا همراه شد و دوازده شب یازدهم آبان هم تمام.

نمایشگاه مطبوعات امسال، خلوت نبود. حداقل می‌شود گفت طبقه اول شبستان مصلی بزرگ تهران، خلوت نبود. خبرنگاران بودند. روزنامه‌نگاران از شهرهای دور و نزدیک آمده بودند. اساتید روزنامه‌نگاری را می‌شد در غرفه‌های مختلف دید. مردم عادی، خانواده‌ها، دانشجوهای روزنامه‌نگاری، خیلی‌ها بودند.

بعضی از غرفه‌ها کیا، بیا داشتند. خبرگزاری بودند. نارنجی بودند، بادکنک نارنجی به کودکان می‌دادند و جلسات نارنجی هم برگزار می‌کردند. آن قدر که وقتی می‎‌نشستی در غرفه رو به رویی به گفت و گو با همکاری، صدای جلسه‌شان بحث را مختل می‌کرد و گاهی برخی حرف‌ها، صورت‌ها را سرخ!

بعضی غرفه‌ها اما آرام بودند. بی‌هیاهو و سرگرم با مخاطبان خاص خودشان. می‌توانستی بروی بایستی نگاه کنی، بخوانی، سلام و علیک کنی، سوال بپرسی، با روزنامه‌نگاری را که همیشه نوشته‌هایش را خوانده‌ای ببینی و آرشیوت را کامل کنی.

عادت خواندنی که نیست
نه در صف چند ده متری بن خرید مطبوعات، نه در طول هشت ساعت مسیر اصفهان- تهران با احتساب وقت اضافه، نه در راهروهای نمایشگاه مطبوعات، عادت خواندن هیچ جا حضور پررنگی نداشت. اصلاً چیز عجیبی است این عادت خواندن. مهم نیست چه کاره‌ای. می‌توانی حتی روزنامه‌نگار باشی اما عادت به خواندن نداشته باشی.

 می‌توانی نمایشگاه مطبوعات آمده باشی، چهل و پنج دقیقه معطل شدن در صف خرید بن را تحمل کنی اما لای کتابی، مجله‌ای را باز نکنی برای خواندن و ذخیره وقت. می‌توانی چند ساعت وقت بگذاری برای بازدید از غرفه‌های مجلات و خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها اما بعد تمام هشت ساعت برگشت را به تماشای مناظر بیرون، خواب، حرف زدن با این و آن و تخمه شکستن بگذرانی. عجیب نیست. ما عادت به خواندن نداریم.

پ.ن: این پست در روزنامه اصفهان زیبا منتشر شد.

تگ‌ها: سفرنوشت‌ها

آدم در مورد شیراز و مشهد و تهران و اصفهان و شاید تبریز، حتی اگر تا به حال سفری به این شهرها نداشته باشد، تصوری دارد. اما شهرهای دیگری هستند که معمولاً تصویر یا تصوری در موردشان نداریم چون هر روز در تلویزیون و روزنامه و مجلات درباره‌شان مطلب به چشم‌مان نمی‌خورد.

از بیرجند تصوری نداشتم. تقریباً می‌توانم بگویم اصلاً نمی‌دانستم کجاست تا این که کار جدیدی پیش آمد و قرار شد چندین روز در (و درباره) شهری که تصوری درباره‌اش نداشتم، کار کنم؛ کار رسانه‌ای. اولین مواجهه‌ام با بیرجند، در فرودگاه کوچکش اتفاق افتاد. فرودگاهی که جزو اولین فرودگاه‌های کشور بوده. فرودگاه بیرجند جایی وسط شهر است. در این حد که وقتی چرخ‌های هواپیما روی باند قرار می‌گیرند، تابلوهای تبلیغاتی مغازه‌های خیابان نزدیک فرودگاه را می‌توانید ببینید.

بیرجند شهر عناب است و زرشک و کاج البته. در خانه‌های قدیمی شهر درخت عناب و انار زیاد می‌بینید و خب رنگ قرمز عناب و انار میان رنگ خاکی خانه‌ها ترکیب چشم‌نواز جالبی است. در بیرجند نرخ تاکسی‌ها نسبت به همه شهرهای دیگر، کمتر است و این در بدو ورود برای ما به شدت جالب بود.

بجد (Bojd)، خوسف (khoosf)، خور (khoor) و فورگ (foorg) اسامی جالب شهرهای کوچک اطراف بیرجند هستند. شهرهایی که با فاصله ۴۵ دقیقه تا یک ساعت با بیرجند واقع شده‌اند و هر کدام ویژگی خاص خودشان را دارند. فورگ شهر درخت‌های زرشک است. خور و خوسف و بجد هم معماری و تاریخ منحصر به فردی دارند.

هیچ وقت شده مثلاً نیمه شب به ترمینال آرژانتین برسید. تنها باشید و دختر. چمدان‌تان را تا ایستگاه تاکسی‌های ترمینال بکشید. راننده‌های منتظر را صدا بزنید و در میان نگاه‌های متعجب‌شان، برای فرودگاه امام تاکسی بگیرید. تمام راه زل بزنید به چراغ‌های جاده، به خیابان‌های خلوت پایتخت؟! همه چیز آرام و وهم‌انگیز می‌شود؛ حتی صدای رادیو پیام که راننده‌ی تاکسی برای شکستن سکوت یک راه طولانی، بلندش می‌کند. فرودگاه پروازهای خارجی اما چندان وهم‌انگیز نیست. آدم‌ها می‌رسند، می‌روند، منتظرند و یا مشغول کار. هر چند بازهم تفاوت هست میان این فضا و آدم‌ها در شب و روز.

می‌شود هنوز مانده به آخر شب، تا ترمینال جنوبی اصفهان (ترمنیال صفه) رفت، سوار اتوبوسی که به جنوب می‌رود، شد و صبح فردا در گرگ و میش هوا به ترمینال کوچک و وهم‌انگیز اهواز رسید. از آن‌جا هم می‌شود تاکسی گرفت به مقصد ترمینال شرق اهواز. صبح زود را در یک شبه ترمینال، به انتظار تاکسی گذراند و روز جدید را در کهن‌شهر شوشتر آغاز کرد.

شب، در شهرم، خیابان‌های منتهی به ترمینال کاوه (در شمال اصفهان) خلوتند. ترمینال آرام است و مغازه‌هایش بسته. اما مسافرها هستند. می‌توانم آدم‌هایی را پیدا کنم که روی ردیف صندلی‌های یکی از سالن‌های انتطار چمباتمه زده‌اند به انتظار. فضاها نسبت به روز، آرام‌ترند فقط گهگاه صدای مردانی را که داد می‌زنند:« دوازدهه تهرااان»، «تهران، حرکت» می‌شنوم. و صبح زود که در پایتخت از اتوبوس پیاده می‌شوم، می‌توانم تا ساعت 6 یا 7 در نمازخانه‌ی ترمینال آرژانتین بنشینم. در یکی از تریاهایش صبحانه بخورم و بعد در سکوت نسبی و خلوتی صبح زودهای خیابان‌های تهران، به مقصدم برسم.

هنوز تا طلوع مانده، تا فرودگاه اصفهان، نیم ساعت بیشتر راه نیست در این خیابان‌های خلوت صبحگاهی. سالن پروازهای داخلی آرام است. حتماً صدای چرخ‌های چمدانم را می‌شنوید. در سالن ترانزیت کمی وب‌گردی صبحگاهی و تماشای باند پرواز و هواپیماهای کوچک و بزرگ از پشت دیوار شیشه‌ای ترفند خوبی است برای پراندن خواب. هنوز برای خیلی‌ها صبح شروع نشده که می‌رسم به پایتخت. به فرودگاه قدیمی تهران. از اینترنت خبری نیست. ولی زمان بین دو پرواز را می‌شود در سالن ترانزیت به استراحت یا مجله خواندن گذراند.

ترمینال‌ها، فرودگاه‌ها، جاده‌ها، آدم‌ها، همه چیز شب‌ها رنگ و حس دیگری دارند. این که امروزم را در شهری به پایان برسانم و فردا را در شهری دیگر آغاز ‌کنم. کاری است که این سال‌ها خیلی انجام داده‌ام. نمی‌دانم اسم این سفرهای شبانه را چه می‌توانم بگذارم، شاید ترفند، ترجیح یا حتی جسارت.

یک جور ترفندند برای جهش در زمان و مکان! زمانی را در راه می‌گذرانی که همیشه در رخت‌خواب گذرانده‌ای. می‌شود اسمش را گذاشت: حرکت در زمان سکون. راحت‌تر است که آدم با خواب شب کنار بیاید و خواب‌آلودگی صبحش را با یک اسپرسو برای صبحانه، جبران کند تا این که نیمی از روزش را به انتظار رسیدن بگذراند. برای من سفرهای شبانه، وقتی وسیله‌ی نقلیه، اتوبوس باشد و جاده آشنا و دوست نداشتنی، یک ترجیح‌اند. و زمانی که مقصد ناآشناست، می‌شوند جسارت. به هر حال، چه ترفند بدانیم‌ش، چه جهش، چه جسارت، سفر در شب، تجربه‌ی منحصر به فردی است و آدم‌ها و فضاهای شب، آدم‌ها و فضاهای متفاوتی.

تگ‌ها: سفرنوشت‌ها

«باداب سورت» اسم عجیبی داشت و عکس‌های جالبی که ناگهان انتخابش کردم. به این گزینه‌ها هم البته اضافه کنید احساس ضرورت یک سفر، ان هم سفر کمپینگی را. خلاصه این شد که راه افتادیم با اتوبوس شب‌رو رفتیم تهران. از ترمینال آرژانتین به میدان ونک و بعد ساعت ۵ صبح به طرف جایی که شنیده‌بودم اسمش «باداب سورت» است و شبیه کابادوکیای ترکیه.

صبحانه را در رستوران هتلی در دماوند خوردیم و رفتیم به دیدن دریاچه‌های عجیب دوست‌داشتنی‌ای بالای کوه. تقریباً نیم ساعت پیاده روی بود. هر چه نزدیک می‌شدیم نشانه‌های سنگ‌های خاص باداب سورتی بیشتر پیدا می‌شد. تا رسیدیم آن بالا. هوا ابری بود. در افق دیدمان حوضچه‌های رنگی عجیب رسیده بودند به جنگل و آسمان ابری که دورتر، دنیای دیگری بودند...

باید دانشجوی علوم پایه باشی، باید کلاس‌های دو ساعت و نیمه‌ی جبر را گذرانده باشی و دلت لک زده باشد برای یک کار گروهی. آن وقت است که دیدن دانشجوهایی که گروه گروه از شهرهای مختلف ایران می‌آیند تا درس‌هایشان را نه در دانشگاه که در میان کوچه پس کوچه‌ها، زیر ساباط‌ها، با دیدن شوادان‌ها، شناشیرها و دریا درک کنند، برایت لذتی است توام با حسرت!

زندگی دانشجویان معماری، برای خیلی از ما که در تمام دوران تحصیل‌مان هیچ وقت یک کار گروهی انجام ندادیم، درس‌هایمان را همیشه پشت میزهای کتابخانه، دانشگاه و اتاقمان خوانده‌ایم و تنها راه ارتباطمان با اساتیدمان، برگه امتحانی بوده، حسرت‌برانگیز، عجیب و جالب است.

من این لذت‌های توام با حسرت را اولین بار در «کارگاه فهم معماری ایران، پنجره‌ای به شوشتر» چشیدم؛ وقتی دانشجوها در خنکای تونل داریون، در قالب گروه‌های 30 نفره هر کدام دور اساتیدشان حلقه زده بودند و از دیده‌ها، شنیده‌ها و خوانده‌هایشان درباره کهن‌شهر شوشتر صحبت می‌کردند. پس از آن، این تجربه در «کارگاه فهم معماری ایران، پنجره‌ایی به گرگان» و «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بیرجند» هم تکرار شد. دبیرخانه رویدادهای معماری، هر بار فراخوانی منتشر ‌کرد، تعدادی از دانشجویان در قالب گروه‌های دو یا سه نفره ثبت نام کردند، تمرین‌هایی انجام ‌دادند، داوری  شد و تعدادی بین 200 تا 300 نفر برای فهم معماری خطه‌ای از ایران دعوت ‌شدند.

و حالا نوبت به میزبانی سرزمینی رو به دریا رسیده بود؛ «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر» که فراخوانش در بهمن ماه منتشر شد و 1731 نفر در قالب گروه‌های سه نفره برای شرکت در آن، ثبت نام کردند. بعد از یک مرحله داوری، تعداد دو برابر ظرفیت، برای انجام یک تمرین پذیرفته شدند و بعد تمارین توسط هیئت داوران بررسی و 87 گروه سه نفره از 11 حوزه جغرافیایی کشور، برای حضور در هفتمین کارگاه فهم معماری ایران انتخاب شدند.

از اولین روز پس از تعطیلات نوروزی، گروه‌های اجرایی، فرهنگی و علمی کارگاه به مرور در بوشهر مستقر شدند. عمارت ایرانی که در خیابان گمرک و رو به خلیج فارس بود، در اختیار دبیرخانه کارگاه قرار گرفت و هر کدام از بخش‌های اجرایی، در اتاقی از این تجارت‌خانه قدیمی مشغول به کار شدند. مجتمع خلیج فارس که فقط 20 متر با دریا فاصله داشت، به محل اسکان شرکت کنندگان، مدیران گروه‌ها و دستیاران علمی تبدیل شد.

شرکت کنندگان در «کارگاه فهم معماری ایران از پنجره بوشهر» از اولین ساعات روز 26 فروردین ماه، هر کدام از گوشه‌ای از ایران، به بوشهر رسیدند، مراحل پذیرش و اسکان را انجام دادند و در افتتاحیه کارگاه شرکت کردند. سپس، همه گروه‌ها برای شرکت در «نشست هم‌آوایی» به موزه دریانوردی رفتند، در فضای باز موزه، دور هم جمع شدند تا با هم، با اساتید، مدیران گروه‌ها و مشاوران علمی‌شان آشنا شوند.

این بار شرکت کنندگان از قبل، منابعی را مطالعه و موضوعاتشان را انتخاب کرده‌ بودند. به 5 گروه که هر کدام سه مدیر داشت و شامل 16 یا 17 دسته 3 نفره بود، تقسیم شدند. دو مدیر در کارگاه‌های پیشین حضور داشتند و با روند کارگاه آشنا بودند. مدیر سوم، دانشجو یا فارغ‌التحصیل معماری و محلی بود و منطقه را به خوبی می‌شناخت. همه گروه‌‍ها با مدیرانشان از 4 مسیر تعیین شده، به «ملاقات شهر» رفتند. شرکت کنندگان این بار به طور مستقیم با مدیران گروهشان که فارغ‌التحصیلان یا دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری معماری هستند، در ارتباط بودند. اساتید هم به عنوان مشاوران علمی، هر کدام، هر بار با گروهی همراه شدند تا همه دانشجوها بتوانند از همراهی همه اساتید بهره مند شوند.

 دانشجوهایی که به فراخور سوژه‌شان، به اطلاعات تاریخی و باستان‌شناسی احتیاج داشتند، از راهنمایی‌های دکتر ناصر نوروززاده چگینی و دکتر هایده لاله استفاده کردند. انها که راهنمایی‌های معمارانه می‌خواستند، سوالاتشان را از دکتر محمدرضا رحیم زاده، دکتر مهدی حجت و دکتر حمید ضیائیان پرسیدند. مهندس محمد فروزانی و عبدالکریم مشایخ، از متخصصان بوشهری بودند که دانشجوها سوالات زیادی درباره وجوه مختلف زندگی در بوشهر از آن‌ها پرسیدند. و البته آنها که دوست داشتند در پروژه نهایی‌شان از ابزار فیلم و عکس و گرافیک استفاده کنند، توانستند راهنمایی‌های شادمهر راستین و ابراهیم حقیقی را داشته باشند. اما در نشست «تثبیت ایده» که قدم می‌زدی، می‌توانستی مشاوران علمی و فرهنگی بیشتری از جمله حمید سهیلی مظفر، نوشاد رکنی و ... را ببینی که شرکت‌کنندگان گرم صحبت با آن‌ها بودند.

شرکت‌کنندگان، 4 روز فرصت داشتند که معماری و زندگی بوشهری را بفهمند و دیده‌ها و شنیده‌هایشان را ثبت کنند. بعد، هر کدام از گروه‌ها در یکی از کلاس‌های دانشگاه خلیج فارس، جمع شدند تا هر کدام ازدسته‌ها، حاصل دریافت 4 روزه‌اش را در معرض داوری هم‌گروهی‌هایش قرار دهد. از هر گروه، سه کار به انتخاب اعضای همان گروه برای ارائه در حضور مشاوران علمی کارگاه، برگزیده شدند. این آثار در مراسمی، صبح روز 31 فروردین ماه در سالن سینمای آوینی برای هیئت داوران، همه گروه‌های شرکت کننده و علاقمندان، ارائه شدند. و هیئت داوران، سه گروه را با عناوین اول، دوم و سوم و دو گروه را با عنوان برگزیده اعلام کردند.

و به این ترتیب «کارگاه فهم معماری ایران، از پنجره بوشهر» با تم «تا اُو دریا هِسی، تو زنده بویی» و برنامه‌های مختلفش از جمله: بازدید از محله‌های بافت قدیم بوشهر، بازدید از بندر عامری، مجموعه لنج‌سازی و گفت و گو با ناخدا خلفی، نشست‌های بوشهرشناسی، سینمایی و آشنایی با تاریخ خلیج فارس، نمایشگاه‌های سفر سنگ، سواد تجارت، عکس در بنیاد ایران‌شناسی و خاطرات مصور، پایگاه عکاسی و صندوق‌های با عنوان «پای حرف‌های شما» به پایان رسید و بوشهر را به نقطه آشنا و پررنگی در ایران ذهن همه ما چند صد نفری که این رویداد را تجربه کردیم، تبدیل کرد

پانوشت: این پست در روزنامه شرق منتشر شد.

     زاگرس، یکی از معدود رستوران‌هایی است که دوستش دارم. بالای کوه صفه است و در ضلع شرقی. باید ماشین‌تان را در پارکینگ اختصاصی‌اش پارک کنید، سوار ون‌هایش بشوید و بروید بالا در ورودی رستوران پیاده شوید. برای همین اگر صبحانه، ناهار، عصرانه یا شام اینجا دعوت داشتید، نگران نباشید، می‌توانید با کفش پاشنه ده سانتی هم بروید. منوی خوبی دارد. قیمت‌هایش سرسام‌آور نیست. میز اردورش لازانیای خوبی دارد برای همین حتی اگر فقط اردور بگیرید، ناهار یا شام خوبی است. زاگرس چهار فضای مختلف داخلی و خارجی دارد و البته یک کافه.

     آب انبار قوام، رستوران سنتی گران بوشهر است. می‌توانید میگو، قلیه ماهی، انواع کباب و ... بخورید. میز اردور خوبی هم دارد که البته به تنهایی نمی‌تواند ناهار یا شام‌تان را تامین کند مگر این که در رژیم باشید! فضای رستوران چندان بزرگ نیست ولی پر از عکس‌های قدیمی و خنزر پنزرهای بامزه است.

     الیزه اما فوق‌العاده است. تجریش، طبقه هفتم پاساژ تندیس. وارد که می‌شوید، رنگ‌های ملوی دوست داشتنی و دکوراسیون خوبش جذبتان می‌کند. میزها نه خیلی نزدیک هم‌اند که روی اعصاب باشند و نه خیلی دور. نه خیلی بزرگ و نه خیلی کوچک. منو را که ورق بزنید، از تنوع و البته اسم‌گذاری‌ها و توصیف‌های جالبش جامی‌خورید؛ بشقاب باشکوه میگو! انواع نوشیدنی‌ها، پیش غذا، غذاها و دسرها را دارد و هر کدام را با انواع صفت‌های هیجان‌انگیز توصیف کرده تا موقع سفارش متوجه باشید که چه خواهید خرد. گارسن‌ها رفتار خوبی دارند و آدم احساس می‌کند اینجا یک رستوران واقعی است. چند فضای مختلف داخلی و خارجی دارد برای همین می‌توانید مطمئن باشید که تا سه چهار بار اول غذا خوردن در الیزه هنوز برایتان تازگی دارد. 

یکی از معدود تفریحاتمان همین رستوران و کافه رفتن‌هاست و البته شام، ناهار، صبحانه و عصرانه خوردن در کافه‌ها و رستوران‌های مختلف، بخش جذاب و غیرقابل انکار هر سفری. دوست دارم در چند پست آینده از تجربیات مختلف غذایی‌ام در ماه‌های اخیر و در شهرهای مختلف، بنویسم پس این پست ادامه دارد...

قبل از رفتن، عطشی برای دیدنش نداشتم. نمی‌رفتم هم حسرت نمی‌خوردم. اما حالا که استانبول را تجربه کردم، خیلی وقت‌ها هوایش بدجور هوایی‌ام می‌کند. به خودم قول داده‌ام که یک سفر درست و حسابی یک ماهه ترتیب بدهم بروم وان، قاضی انتب، استانبول، آنکارا، ازمیر، خلاصه سرتاسر ترکیه را بگردم. یک جور سفر کاملاً هوشیارانه با مطالعه. هم قبل سفر مطالعه کافی کرده باشم و هم حین سفر. روزنوشت بنویسم و خلاصه یک ماه حداقل ترکیه را زندگی کنم.

ما سه دوست بودیم که رفتیم استانبول را ببینیم و برگردیم. با ترکیش ایرلاین؛ تهران-استانبول-تهران. رفتن و برگشتنمان هیجان انگیز نبود؛ خیلی ساده و شیک و معمولی. اما تجربه دیدن استانبول و پرسه زدن در شهر آن قدر دوست داشتنی و عجیب و متفاوت بود که...

سوار کشتی‌های کوچک تفریحی شدیم و رفتیم تا جزیره بیوک آدا؛ جزیره‌ای بدون وسایل حمل و نقل موتوری. در ایستگاه پیاده شدیم. رفتیم تا میدان اصلی شهر. دوستان همراه عشق دوچرخه سواری نداشتند. من اما دوچرخه سواری را به نشستن در طبقه دوم هتل به اسموکینگ و درینک، ترجیح دادم. رفتم گشتم دوچرخه‌های چند ایستگاه دوچرخه را وارسی کردم و بالاخره یک دوچرخه کرایه کردم. سخت٬ترین کار این است که در کوچه پس کوچه‌های شیب‌دار دوچرخه سواری کنی و هی هم دلت بخواهد عکس بگیری. یعنی که صبر کنی، پیاده شوی بروی عکس بگیری بعد دوباره!

دوچرخه‌سواری‌ام که تمام شد. رفتم برای خودم بستنی خریدم. رو به آبی دریا ایستادم و بستنی خوردم. آذر ماه بود اما شانس ما هنوز هوا خیلی سرد نشده بود. یعنی با ورود ما هوا آفتابی بود. کمی باران هم آمد البته ولی نه خیلی سفت و سخت. برای همین توانستیم کلی پیاده روی کنیم. حتی کاپشن هم لازم نبود بپوشیم.

استانبول را باید پرسه‌وار کشف کرد. میان کوچه‌ها و کافه‌ها و مردم. در خیابان استقلال قدم زدیم. خرید کردیم. کباب ترکی خوردیم که البته پر از چربی بود و به درد نمی‌خورد. ایاصوفیه را دیدیم. نیم ساعت برای شروع تور انگلیسی زبان کاخ آتاتورک منتظر ماندیم، پلاستیک روی کفشمان پوشیدیم و خب راستش را بخواهید چندان از این کاخ آتاتورک با آن همه تجملاتش خوشم نیامد.

خلاصه که استانبول جان بود و یک پیش سفر به هر حال لازم داشت!:)

تگ‌ها: سفرنوشت‌ها

یک عصر پاییزی که من میهمان دخترخاله و خانواده‌اش بودم، تصمیم گرفتند برویم لشکرک، جایی که چند خانواده ایل قشقایی چادر زده بودند و تهرانی‌ها را به تجربه آداب و رسوم‌شان میهمان می‌کردند. اتفاق جالبی بود. چیزی بین تئاتر و پرفورمنس!

مردان و زنان، دختران و پسران جوان و خردسال ایل میان چادرهایشان مراسم خواستگاری و عروسی و یکی از مسابقه‌های محلی‌شان را اجرا می‌کردند در حالی که ما دور تا دور روی صندلی‌های پلاستیکی نشسته بودیم. مراسم خواستگاری را تماشا کردیم. بعد کمی استراحت دادند. توانستیم برویم فالوده شیرازی کار دست دختران ایل را بخوریم و برگردیم دنبال کاروان بدرقه کنندگان عروس و داماد راه بیافتیم برسیم به چادر حجله عروس و داماد همراه با هلهله شادی ایلیاتی. شب قشنگ و جالبی بود.

آخر سر هم فرم‌هایی پر کردیم که برنامه‌های بعدی را اطلاع بدهند و دعوتمان کنند که نوروز را برویم شیراز چند روز بهاری را در ایل تجربه کنیم.

تگ‌ها: سفرنوشت‌ها

هوس سفر زده بود به سرم. در حقیقت داشتم توی این شهر دق می‌کردم. داشتیم با دوست جان چت و درد دل می‌کردیم. گفتم دلم یه جای سرسبز می‌خواهد. او هم گفت من هم دلم سفر و خوابیدن در چادر می‌خواهد. چند دقیقه بعد گفت بیا برویم تور یک و نیم روزه دریاچه‌های تار و هویر. قبول کردم. اما سرچ که کردم رسیدم به سایت کویرهای ایران! به هر حال به قول معروف اوکی داده بودم و با این که خیلی دلم یک سفر جنگلی می‌خواست، رفتیم دماوند.

عصر رسیدیم کنار دریاچه. جایی کمی دورتر از دریاچه را انتخاب کردیم و چادرها برپا شدند. شب در سکوت دریاچه، ستاره‌ها را تماشا کردیم. بازی کردیم و خلاصه داشت هوا خنک می‌شد که رفتیم داخل کیسه خواب‌ها و چادرهایمان.

صبح زود بیدار شدیم که برویم سمت دریاچه‌ها. کوهپیمایی داشت و خب کوهپیمایی برای یکی از همسفران که خانم میان سالی بود، زیاد آسان نبود. بالاخره رسیدیم به دریاچه هویر و بعد از شیب که پایین آمدیم، تار پیدا شد. عالی بود. دریاچه‌ای دوست داشتنی و آرام میان کوه‌ها و سکوتی که هیچ جای دیگری ندیده بودم. کنار دریاچه نشستیم. همسفران تنی به آب زدند و آفتاب داشت تیز می‌شد که برگشتیم به طرف کوله‌ها و وسایلمان. سفر کوتاهی بود. تمام کیفش به سکوت و درخشانی دریاچه و بازی‌های بین راه بود.

تگ‌ها: سفرنوشت‌ها

فکر نمی‌کردم این همه دلم بخواهد عکس بگیرم. این همه دلم بخواهد در غار قایق سواری کنم. قایق‌سواری در غار علیصدر یکی از جذاب‌ترین بخش ایرانگردی خانوادگی‌مان بود. از اصفهان حرکت کرده‌بودیم. برای ناهار رسیدیم غار علیصدر. برای ساعت ۲ بلیط گرفتیم. در صف ورود و صف سوار شدن به قایق‌ها ایستادیم و بعد ماجرا ما و غار شروع شد.

برای هر قایق یک نفر برای پازدن گذاشته بودند و یک نفر هم از سرنشینان مجبور بود همکاری کند. چند قایق به هم وصل بودند و قایق جلویی باید هر سه یا چهار تا را می‌کشید. کار انرژی‌بری بود. این را از غرولند برادرخان بیچاره ما به وضوح فهمیدیم. من هم مسئولیت عکاسی داشتم؛ البته که عکاسی بدون فلش...

بقیه که زودتر رسیده‌اند،جلوی تابلویی که رویش نوشته‌ شده:«ایستگاه خاطره نویسی»، دور مردی حلقه زده‌اند. مرد قد بلند است. شاید چهل و چند ساله. با صورت بیضی شکل و عینک مستطیلی و سبیل. چهره‌اش مهربان و موقر است. کت و شلوار پوشیده و مسئولیت هماهنگی امور تماشاچیان را دارد؛ آقای بابک. چند نکته را توضیح می‌دهد. می‌گوید حدود ساعت 10، 10:30 نام‌مان را می‌خوانند و از حضورمان تشکر می‌کنند. ما هم باید به احترام، بلند شویم، بایستیم و بنشینیم.همین!

توضیح می‌دهد که 2-2 یعنی مخالفت و 4-4 یعنی موافقت. این مخالفت و موافقت‌ها را اعلام می‌کنند که روی نظر همکارانشان تاثیر بگذارند. می‌گوید گاهی صلوات می‌فرستند و گاهی دست می‌زنند. اما در هر صورت ما فقط باید تماشا کنیم. می‌گوید:« شما می‌بینید که مدام نماینده‌ها دارند در صحن راه می‌روند و کسی به حرف‌ها گوش نمی‌کند. به خاطر این است که از سه ماه قبل بحث‌ها شروع شده و حالا باید تلاش کنند دیگران را با خودشان هم نظر کنند تا رای دلخواه‌شان را بیاورند.» حرف‌هایش که تمام می‌شود. می‌گوید خانم‌ها، بفرمایند داخل.

بیست  و یک نفرمان، برمی‌گردیم.ده متر آن طرف‌ترف می‌رسیم به در طبقه‌ی تماشاچیان. دو مرد با کت و شلوار مشکی دم در ایستاده‌اند. یکی‌شان جلو می‌رود و راهنمایی‌مان می‌کند که در ردیف دوم، روی صندلی‌هایی که درست رو به روی هیئت رئیسه قرار گرفته‌اند، بنشینیم. یک ردیف صندلی‌های به هم چسبیده‌ی سبز رنگ. شبیه یک کاناپه‌ی بزرگ که تقریباً 25 صندلی داخلش طراحی کرده‌باشند.

سبزهای مختلف

و سبزهای روشن‌تری در معماری صندلی‌های ردیف‌های دیگر. دیوارهای رو به رو شبیه دومینو هستند. دلم می‌خواهد بلند شوم حدود 60 متر از میان صندلی‌ها تا دیوار سمت چپ بروم. دستم را بگذارم ببینم چه طوری است ولی خب گفته اند فقط یک بار بلند شویم و بنشینیم. نمی‌شود ریسک کرد و زیر نگاه مردان کت و شلوار پوش که دم در نشسته‌اند بلند شد میان صندلی‌ها قدم زد. فقط  یک دختر و یک مرد خبرنگار-عکاس هستند که راحت در طبقه‌ی دوم می‌گردند و عکاسی می‌کنند. 

پشتی صندلی‌ها ارتفاع 90 درجه دارند. مثل این که  روی دو تا مکعب، پارچه مبلی دوخته باشند و به هم چسبانده باشندشان. کمر آدم درد می‌گیرد. اما دو سه نفر از خانم‌های گروه، توی صندلی‌ها فرو رفته‌اند و چرت می‌زنند. همان‌ها که شب پیش، در اتوبوس بیدار بودند و همراه دوستانشان خواب را در چشم ترم شکستند!

نشسته‌ام و همه‌ی حواسم را جمع حرف‌ها، آدم‌های آن پایین و نمای جذاب و خلاقانه‌ی این فضای بزرگ کرده‌ام. فضا طوری است که همان اول آدم را می‌گیرد. یک جور حس جالبی به آدم منتقل می‌کند؛ مخلوطی از ابهت و شادی. نه خنک است و نه گرم. بوی خاصی هم نمی‌آید یعنی فضایی نیست که بوی خاصش در ذهن آدم بماند.

از ساعت تقریباً 9:30 تا 11 روی صندلی‌های سبز رنگ تماشاچیان می‌نشینیم. یک بار جایمان را به هیئت خارجی (از کشور عراق) می‌دهیم و روی صندلی‌های سمت چپ می‌نشینیم. دو بار به احترام دو تا از نمایندگان استان‌مان بلند می‌شویم. سلام و علیک می‌کنیم و می‌نشینیم. صدای 4-4 را بیشتر از صدای 2-2 در سالن می‌شنویم. حتی برای بعضی از مصوبه‌ها، هیچ صدای 2-2ای در کار نیست.

خانم الهیان یکی از 5 زنی است که امروز ما در مجلس می‌بینم. اجازه‌ی تذکر آئین نامه ای می‌گیرد. بعد یک نطق غرا می‌کند. حواسم را جمع می‌کنم ببینم اعتراضش به چیست. نمی‌تواند در چند عبارت موجز و تاثیرگذار، حرفش را بزند. آن قدر چند عبارت را تکرار می‌کند که تذکر می‌گیرد حرفش را میان داد و فریادهای نماینده‌های دیگر، نصفه و نیمه به پایان می‌رساند. دو نفر دیگر به این حرف‌ها اعتراض می‌کنند. یکی‌شان کواکبیان است.

تعداد حضار 206، 207، تعداد رای دهنده‌ها، 122، 132، 168. «عزیزان در رای گیری شرکت بفرمان! قرار بوده متنی را توزیع کنند. یکی از اعضا دارد در مورد متن حرف می‌زند بعد از مسئول دیگری می‌پرسد متن را توزیع کردین؟! و ادامه می‌دهد:« مگه نگفتم صبح توزیع کنین؟» نماینده ها از ان پایین داد می‌زنند:« توزیع نشده». می‌شمارم. حدود هشت نفر پشت سر هم اعلام می‌کنند «توزیع نشده»

حالا رسیده به جای حساس! می‌خواهند دو فوریتی بودن طرح ادغام سازمان میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را تصویب کنند. در خلال بحث چند نفر از نماینده‌ها اجازه‌ی صحبت در قالب تذکر آئین نامه ای می‌گیرند و در مخالفت یا موافقت حرف می‌زنند. اولی این کار را می‌کند. دومی تذکر می‌دهد و خودش هم در ادامه مخالف/ موافق حرف می‌زند و سومی و چهارمی حتی! بعضی‌ها به جای این که در مورد دلیلشان برای دوفوررتی بودن طرح و بررسی نشدنش در کمسیون مربوطه حرف بزنند، در مورد موافقت یا مخالفت با خود طرح حرف می‌زنند و البته از همکارانشان تذکر می‌گیرند.

بحث‌شان این است که حتی نمایندگان هم به رئیس سازمان میراث فرهنگی دسترسی ندارند و اگر بیاید زیرمجموعه‌ی ارشاد، بررسی‌اش ممکن می‌شود:«اسماً این سازمان را آن قدر بزرگ کردیم که حتی نمایندگان مجلس هم بهش دسترسی ندارند.» آن یکی از حلول «جریان انحراف» در این سازمان می‌ترسد. خلاصه می‌رسند به رای گیری. صدای 2-2 و 4-4 در سالن می‌پیچد بلندتر از قبل. نماینده ها بدو بدو به طرف میزهایشان می‌روند تا زنگ‌ها را فشار بدهند برعکس دفعات قبل. باهنر می‌خواهد پایان رای گیری را اعلام کند که دو نفر داد می‌زنند مثل این که زنگ هایشان کار نمی‌کند. باهنر می‌گوید:« چیه؟ دستگاه کار نمی‌کنه؟باشه. رای های شما را حساب می‌کنیم.»

یکی در حین اعتراضش می‌گوید:« با این کار ما داریم با قانون اغتشاش اداری به وجود میآوریم.» فرو می‌روم در صندلی و سعی می‌کنم شکل ساختمان را روی کاغذ بکشم. خیلی سخت است. برای یک طرح دیگر رای گیری می کنند. نه دوفوریتی رای می‌آورد و نه یک فوررتی. به صورت عادی اعلام وصول می‌شود.

حالا دیگر نوبت ماست. آقای بابک دارد جلوی ردیف راه می‌رود. تلاش می‌کند تا بالاخره مسئول آن پایین می‌بیندش. اشاره می‌کند با ما و چیزی می‌گوید به او. چند دقیقه بعد در بلند گو به ما اعضای خانه مطبوعات اصفهان خوش آمد می‌گویند. بلند می‌شویم. در مانیتورها نشانمان می‌دهند. می‌نشینیم. بعد به هیئتی از استان صلاح الدین عراق  خوش آمد می‌گویند. چند نماینده از آن پایین برای هیئت خارجی دست تکان می‌دهند و داد می‌زنند:« اهلاً و سهلاً. اهلاً و سهلاً». بعد اعضای شورای روستای چناران و مردم ساکن منطقه‌ی 21 تهران و ... بلند می‌شویم و از دری که آمده بودیم بیرون می‌رویم.

از راهرو و دالان می‌گذریم. پایین راه پله، میز گذاشته اند و ساندیس و کیک. از جلوی تابلوی سمت راست که علامت زده : تماشاچیان به طرف راست و هیدت رئیسه و نمایندگان به طرف چپ، می‌گذریم. وارد راهروی باریک می‌شویم که یک طرفش ساختمان است و طرف راستش دیواره‌ی سبزه. باغبان‌ها که صبح مشغول آب دادن گیاهان این محوطه بودند، دیگر نیستند. می‌رویم به سمت اتاقک بازرسی که از داخلش عبور کرده بودیم و بعد از یک بازرسی بدنی و یک بازرسی لیزری وارد شده بودیم.

حالا قرار است برویم موزه‌ی مجلس. دیوار مجلس بهارستان را که تکه به تکه تابلوی «عکاسی و فیلمبرداری ممنوع»، رویش نصب شده، می‌گیریم و به طرف جنوب می‌رویم. قرار است به در موزه برسیم. بعد دور می‌زنیم. به سمت غرب می‌رویم بعد دوباره دور می‌زنیم به طرف شمال می‌رویم. از جلوی مدرسه آیت الله مطهری رد می‌شویم. و بالاخره به در موزه می‌رسیم. اینجا هم کیف‌ها و موبایل‌ها را می‌گیرند و یک جاکلیدی بزرگ می‌دهند که رویش با ماژیک یک عدد نوشته‌اند. در طول بازدید از موزه، شصتاد بار جاکلیدی از دستم می‌افتد.

اول وارد اتاقی می‌شویم. جلوی اتاق سمت راست، مجسمه آیت الله مدرس را گذاشته اند کنار پرده‌ی نمایش فیلم. مردی کت و شلوار پوش می ایستد جلوی جمع و در مورد تاریخچه ی بنا توضیحاتی می‌دهد. بعد فیلمی در مورد بخش‌های مختلف این ساختمان نشان می‌دهند. فیلم ساده است. حرکات دوربین هم حتی به نظر چندان حرفه‌ای نیست. سعی می‌کنم چشمانم را باز نگه دارم. نمی‌شود. سرم می‌افتد حتی! تمام می‌شود. می‌رویم برای دیدار بنا. هدایایی که به رئسای مجالس ایران داده‌اند. نقاشی‌های کمال الملک و شاگردانش. فضای مجلس دوران مشروطه با آن صندلی‌های چوبی جالب که میزی رویشان سوار بود و میز مثل دری، از سمت چپ بالا می‌رفت.

از موزه  بیرون می‌آییم. از جلوی ایستگاه متروی بهارستان می‌گذریم. و می‌رسیم به در شمالی مجلس. چند نفر از مردم دم در منتظرند تا با نماینده ای حرف بزنند. آقای بابک هم هست. می‌رویم داخل. بازرسی بدنی و دوباره کیف و وسایلمان را تحویل می‌دهیم. بعد می‌رویم داخل سالن و روی یک سری از مبل‌ها می‌نشینیم.

چلو کباب مجلس!

«کامران» نماینده‌ی اصفهان آمده، تا ببردمان به ناهارخوری ساختمان. می‌گویدکه ما خانم‌ها در صف غذا نایستیم. برویم بنشینیم پشت میزهای ناهارخوری تا گارسن‌ها غذا را بیاورند ولی آقایان در صف بایستند و غذایشان را بگیرند. اضافه می‌کند که خودش همیشه، آن طرف، در صف می‌ایستد برای غذا. از سالن‌ها و جلوی دفاتر فروش بلیط هواپیما و قطار و دفاتر دیگر،رد می‌شویم. از پله‌ها پایین می‌رویم. و پشت میزهایی که آقای بابک اشاره می‌کند، می‌نشینیم.

این ساختمان مجزا، البته هیچ شباهتی به ساختمان هرمی شکل مجلس ندارد. میزها و صندلی‌ها و طراحی فضا چنگی به دل نمی‌زد و غذا، چلو کباب کوبیده، هم کمی بهتر از غذای سلف دانشگاه است البته.ناهار که تمام می‌شود، با بدرغه‌ی آقای بابک، از همان در شمالی، خارج می‌شویم. تا در شرقی پیاده می‌رویم سوار اتوبوس‌ها می‌شویم. مسئول گروه به هر کدام‌مان یک کتاب سبز رنگ حاوی رهنمودهای رهبر به نمایندگان این دوره‌ی مجلس، و یک خودکار با آرم« مجلس خانه ملت است» می‌دهد و راه می‌افتیم به سمت اصفهان. ساعت از 14 گذشته.

آژانسی گرفتم برای ترمینال شرق که ایستگاه تاکسی‌های شوشتر آنجا بودند. راننده، پسر جوانی بود. بی حرفی، نشستم روی صندلی عقب، پشت صندلی کنار راننده و زل زدم به جاده. حرکت کردیم. طول کشید. از اتوبان می‌رفتیم. ترس برم داشت که نکند پسر مسیر دیگری را در پیش بگیرد من هم تا موقع رسیدن نخواهم فهمید! کم کم آماده شده بودم برای سوال و جواب کردن از راننده و محک زدنش که رسیدیم. پیاده شدم و نفس نیمه راحتی کشیدم.

 ترمینال دوم کوچک بود و شلوغ. ایستگاه تاکسی‌هایی برای شهرهای مجاور اهواز. تاکسی برای شوشتر نبود و مرد گفت معلوم نیست چه قدر وقت دیگر بیاید. ایستادم کنار دکه و همان طور که داشتم از خستگی می‌مردم سعی کردم فکر کنم چه می‌شود کرد! دختر دانشجو هم باید به کلاس 8 صبحش می‌رسید. و تاکسی نبود. چند نفر دیگر هم آمدند و تاکسی شخصی گرفتند و رفتند. بالاخره تلفن زدم به رئیس و از قضا همکاری را که از هواپیمایش جامانده و با تاکسی امده‌بود، دیدم، شناختم و تاکسی دربست گرفتیم برای شوشتر. دختر دانشجو خواست بیاید اما همکار موافق نبود و من گیج‌تر از آن که مخالفتی بکنم.

راننده مرد میان سالی بود که تا موقع رسیدن حرف زد. از گرد و غبار هوا گفت که مدت‌هاست گریبانگیر مردم منطقه است اما حالا که به تهران رسیده مسئولان مملکت دنبال راه حل رفته‌اند. از شوشتری‌ها گفت و اهوازی‌ها و دزفولی‌ها و ... زل زده‌بودم به جاده. کمتر از یک ساعت بعد رسیدیم. دم در ستاد خبری کارگاه پیاده شدیم. در زدیم و وارد ستاد که خانه‌ای یک طبقه، مبله و کوچک بود، شدیم. دو همکار دیگر انجا بودند. یکی شب قبل از اصفهان با هواپیما آمده بود. یکی هم قبل‌تر.

+ امروز دقیقاً یک سال از روزی که تجربه‌ی شوشتر را آغاز کردم، می‌گذرد. سال پیش این موقع در اتوبوس بودم و در راه اهواز. و امسال اینجا مشغول نوشتن داستان شوشتر. این سفرنامه را مدت‌ها بود که می‌خواستم بنویسم و نمی‌شد. امروز نشسته بودم سر کلاس «سازمان‌های پولی و مالی» و حوصله‌ام نبود. دفترچه آبی را باز کرده بودم و داشتم برای ستون «سخنی با خوانندگان» صفحه‌ی این هفته‌ام، می‌نوشتم.

ناگهان احساس کردم دلم می‌خواهد داستان سفر شوشتر را بنویسم. بعد یادم افتاد که امروز دقیقاً 25 ام فروردین است. روز حرکت. دفترچه‌ی آبی را ورق زدم و شروع کردم به نوشتن. گوشم به حرف‌های استاد بود؛ اس‌دی‌آر، بازار لندن، یک انس طلا، ذخیره پولی،... و دل و دستم با خاطرات... شوشتر الان برای من نامی است مملو از خاطره و نقطه‌ی آغازی برای سفرهای مستقلی که سال گذشته تجربه‌شان کردم و مزه‌ی شیرین هر کدامشان تا ابد در ذهنم ماندگار خواهد بود.

+ لینک‌های مرتبط: گرگانی شدم!، شوشتر؛ معماری و خبر